Ид шалгалтын үе болж байгаа ч гэсэн түр зуур хичээл номоос холдох нь амралт болох тул нэг бичлэг оруулъя гэж бодлоо.
Хэд хоногийн өмнө 2 андынхаа хамт нэг номны орчуулгыг ариутган шүүж байна гэж бүтэн өдөржин шахуу суусан юм. MS Word програмаар бэлдсэн номын эхийг унших явцдаа номонд олон давтагдаж буй нэр томъёог өөрчлөх тохиолдол гарч байлаа. Мэдээж бүгдийг нь нэг дор өөрчлөхийн тулд хайлт хийж, бүх тийм үгийг олж байгаад нэг дор өөрчлөх техникийн боломж бий. Харин монгол хэлний гээгдэх эгшгийн дүрэм гэх мэт уг үгийнхээ үндэс язгуурыг "танигдахын аргагүй" болтол өөрчилдөг дүрмүүдийн "ачаар" бидний ажил хэд дахин их болох шинжтэй юм байна гэж хоорондоо ярилцаж суув. Жишээ нь, "удирдлага" гэдэг үгийг бүгдийг нь олж өөрчлөх хэрэг гарлаа гэхэд "удирдлага" гэж бичээд хайвал "удирдлагын", "удирдлагыг" гэх мэт үгс хайлтын үр дүнд гарч ирэхгүй юм.
Интернэтээр хайлт хийхэд бүр төвөгтэй. Алдаатай бичдэг хүн маш олон (Сонины сэтгүүлчид хүртэл энгийн зөв бичгийн дүрмийн алдааг олноор "үйлдвэрлэдэг"-ийг энд хэлье), тэгээд кирилл үсгээрээ бичиж чаддаг гэвэл бүр өдрийн од мэт. Тийм болохоор ганц түлхүүр үгээр хайлт хийхийн тулд латин, кирилл үсгээр, бас дээрээс нь нөхцөл дагавар залгагдаад "зүсээ хувиргасан" хэлбэрээр нь хайх хэрэг гарах нь. Дээрээс нь латин үсгээр бичлээ гэхэд иргэд нэгдсэн стандарт баримталдаггүйгээс болж хайлт улам төвөгтэй болно.
Хятадууд хэлээ маш амжилттай "латинчилсан" түүх бий. Жишээлбэл тэд Дэн Сяопин гэдэг хүний нэрийг латин үсгээр бичихэд бүгд л Deng Xiaoping гэж бичнэ. Харин бид өөрөө яаж уншдагтаа дөхүүлээд л илэрхийлмэр аядана. Энэ бүхэн интернэтийн эрин үед монголчууд бидний ажлын "ашигт үйлийн коэффициэнт"-ыг эрс бууруулж буй мэт.
Нэг хэсэг кирилл үсгийн дүрмийг өөрчлөнө гэж шуугиж байгаад таг болов бололтой. Гээгдэх эгшгийн дүрэм алга болно гэсэн сураг сонсогдоод байсан. Тэр дүрмийг баримталдаггүй хүмүүст ч хамаагүй байх л даа, харин дүрмээ дагадаг хүмүүст уг нь хэрэгтэй эд байж мэдэхээр шүү. "Хэл бичгийн улсын хороо" (Албан ёсны нэршлийг нь зөв л бичсэн байгаа даа) дүрмээ өөрчлөөд, түүнийгээ хэвлэлийн бага хурал зарлан "сүр жавхлантайгаар" нийтэд дуулгавал зүгээр санагдаад явчихлаа. Тэгээд бас гадаад үгс, шинэ нэр томъёог монголоор орчуулснаа тэгж зарлаж байвал хорооныхны нэр хүнд тэнгэрт мандахаас гадна бага ангид заалгасан дүрмээ баримтлана гэж зөрүүдлээд байдаг муйхар иргэдэд маань тун ч нэмэртэйсэн.
Манайхантай ижил зовлон оросуудад бас байдаг байх гэж мунхаглав. Тэдний үгс ч бас тийн ялгалаар хувирахаараа төгсгөл нь өөрчлөгддөг "гэмтэй". Харин англи, япон хэлтнүүдэд бяцхан атаархал өвөрлөв. Тэдний нөхцөл дагаварууд нь уг үгээ огт хөнддөггүй. Тэгээд бодоод байхнээ босоо монгол бичгийн маань нөхцөл дагаварууд уг үгээсээ салангид бичигддэг тул хайлт маань амархан болох байж дээ. Эцэг өвгөд минь тун ч "алсын хараатай" байж дээ, хөөрхий.
За энэ ч яахав. Нэгэнт өнгөрсөн зүйл. Үг олдож, үхэр холдох нь. Шалгалтандаа бэлдэх минь...
Гэснээс "Нисванис" хамтлагийн шинээр гаргасан "Нисдэг таваг" цомог тун ч "аятайхан дамшиг" юм гээч. хэхэ.
