Аяллын тэмдэглэл. Кюүшү

3-р сарын 2-4-нд Кюүшү арал дахь Нагасаки, Сага, Фүкүока аймгаар аялаад ирэв. Уг нь гол зорилго бол "хуурай" эгчийнхээ хуримын ёслолд оролцох явдал байсан л даа.

Эхний өдөр.
Өглөө 5 хагаст гэрээсээ гарч, 7 хагас гэхэд Ханэда нисэх онгоцны буудалд Нагасаки орох нислэгээ хүлээгээд зогсч байлаа. Хамт явах "баг" нь манай "хуурай" гэр бүлийнхний хамаатнуудаас бүрдэх 17 хүнтэй баг. 2 цаг орчим ниссэний эцэст Нагасакигийн нисэх онгоцны буудалд буулаа. Япон тэнгисийн Оомүра булан дахь Мишима арлыг ашиглан байгуулсан тус буудлаас Нагасаки хотын төв хүртэл хурдны замаар цаг хэртэй явдаг юм байна. Хотын гудамжаар нь трамвай явж байх нь Тоокёод амьдардаг надад тун сонин санагдаж байв. Нагасаки хот нь Эдо эриний үед гадаад ертөнцөөс тусгаарлагдсан Япон орныг дэлхий дахинтай холбох цор ганц гарц байсан бөгөөд анх холландчууд худалдаа наймаа эрхлэн сууршиж байснаас европ царайтай хүмүүсийг холландчууд, орчин үеийн шинжлэх ухааныг холланд ухаан гэх мэтээр нэрлэдэг болсон билээ. Автобусаар явж байхдаа алдарт Холланд налуу хэмээх өгсүүр гудамжийн хажуугаар явсан. Нагасаки хот нь арал руу гүнзгий түрж орсон буланд байх боомтыг түшиглэж боссон бөгөөд тэгш газар тун ховор, өгсүүр уруу замаар дүүрэн тул унадаг дугуйгаар явахын аргагүй, залуучууд нь мотоцикл их унадаг юм байна.
Явсаар Чанпон хэмээх хоолыг Японд дэлгэрүүлсэн гэгдэх зоогийн газарт үдийн хоолоо идэв. Үдийн хоолны дараа Гловерын гудамжаар өгсөн, Томас Блэйк Гловер гэх шотланд худалдаачны эдлэн газар байсан, өдгөө Гловер цэцэрлэгт хүрээлэнг үзэхээр уулыг өгсөв. Европ маягийн загвартай уг цэцэрлэгт хүрээлэнгээр зочилсон бүсгүйчүүд дундад зууны европ хатагтай нарын хувцсыг өмсөн, зургаа авахуулж, зугаалж байх нь тааралдана. Хүрээлэнгийн нэг хэсгээс Нагасаки буланг тэр чигээр нь тольдож болох аж. Гловер цэцэрлэгт хүрээлэнд "Япон дахь европ хоолны эх нутаг" гэсэн бичээс бүхий дурсгалын самбар байх юм. Ер нь Нагасаки ганц нээлттэй хот нь байсан болохоор Европын соёл эндээс дэлгэрсэн аж. Гловер гудамжны төгсгөлд "Япон дахь боулингийн эх нутаг" гэсэн бичээстэй самбар бас байсан.
Гловер цэцэрлэгт хүрээлэнг орхин, хажууд нь байх "Японы 26 тамлагдагсдын сүм" хэмээх нэртэй, олонд Ооүра Тэншүдо гэж алдаршсан католик сүмийг үзэж сонирхов. Сүмийн нэрний учир нь тэнд 26 христиан цаазлагдсанаас үүдэлтэй юм байна. 1864 онд баригдсан, готик стилийн барилга бүхий уг сүм нь Япон дахь Христийн шашны анхны сүм аж. Холливудын кинонуудад олонтаа харсан урт вандан сандал, загалмайд дүүжлэгдсэн Христийн дүр бүхий өнгөт шилэн зураг гээд л юм бүх нь надад сонин санагдаж байлаа.
Тэндээс хөдлөн Нагасаки хотын төв гудамжаар явж, Энхтайвны цэцэрлэгт хүрээлэнг зорив. Хүн төрөлхтний түүхийн хар толбо болон хоцорсон цөмийн бөмбөг дэлбэрсэн газарт байх уг цэцэрлэгт хүрээлэнд жил болгон Японы ерөнхий сайд зочлон амь үрэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэн, дэлхийд энхтайван тогтохыг хүсч мэхийн ёслодог билээ.
Хүрээлэнд ороход хамгийн түрүүнд байх усан оргилуурын урд "Ам цангаад хэцүү байсан. Усны мандлаар тосорхог бодис дүүрэн хөвж байлаа. Гэсэн ч ус уух юмсан хэмээх хүсэл маань дийлж, тос хөвсөн уснаас залгилж билээ. Нэгэн охины тэр өдрийн тэмдэглэлээс..." хэмээх бичиг бүхий самбар байх нь цөмийн дэлбэрэлтээс болж үүссэн асар их халуунаас болж ам нь хатсан хөөрхий хүмүүсийг умдаалахаар усан оргилуурыг бүтээсэн гэлтэй. Хирошима хотод 1945 оны 8-р сарын 6-нд хүн төрөлхтний түүхэнд анхны цөмийн бөмбөгийн хаясны дараа 8-р сарын 9-нд цөмийн бөмбөг тээсэн онгоц өөрийн бай болох Кокүраг чиглэн ниссэн аж. Зорьсон газраа хүрсэн ч өтгөн үүлээр бүрхэгдсэн бай сайн харагдахгүй байсан тул чиглэлээ өөрчлөн Нагасакид хаясан нь 700 гаруй мянган хүний амь насыг авч одсон билээ. Энхтайвны цэцэрлэгт хүрээлэнд Зөвлөлт Холбоот Улс, Чехословак, БНХАУ, Унгар зэрэг орноос бэлэглэсэн энхтайвны хөшөөнүүд зэрэгцэн сүндэрлэх нь хуучин түүхийг санагдуулна. Монголчууд бидний мэдэх
Өвчинд шаналсан өнчин охин
Өрөвдөх сэтгэлээр шувуу хийжээ
Хийсний тоогоор насаа нэмнэ гэх
Эртний домогт итгэн биширчээ
хэмээх үг бүхий "Цаасанд шувууны дуу"-нд гардагчлан Цаасан шувууны цамхаг бас харагдана.
Уг нь Энхтайвны цэцэрлэгт хүрээлэнгийн дараа хүний гараар бүтсэн арал болох Дэжимаг үзэх төлөвлөгөөтэй байсан боловч цаг амжихгүй болсон тул Нагасаки дахь аяллаа өндөрлөөд буудаллах Хаус Тэн Бош (Huis Ten Bosch - Ойн дундах бяцхан байшин хэмээх холланд үг бололтой)-ийг зорин хөдөллөө. Кюүшү дахь эхний өдөр маань ийн өндөрлөв.

Хоёр дахь өдөр.
15 жилийн өмнө нээлтээ хийсэн "Холланд тосгон" Хаус Тэн Бошт "хуурай" эгч маань хуримаа хийх байлаа. 2 давхраас сугадалцан буух хосууд бидний хажуугаар явж өнгөрөн гадаа зогсох машины хажууд зогсох сүйт бүсгүйн аавд сүйт бүсгүйг "хүлээлгэн өгснөөр" хурим эхлэв. Зочид суудлаа эзлэн хөгжим эгшиглэхэд машинд суун одсон сүйт бүсгүй маань усан онгоцоор орж ирэн, хуримын талбайд заларлаа. Тангараг өргөн, бөгж солилцсон хосууд ямар гоё харагдаж байсан гээч. Дараа нь бүх зочдоо хөлөг онгоцонд суулган, Хаус Тэн Бошийг хэрсэн сувгаар зугаалав. Миний бие Европт очиж үзээгүй ч, тийнхүү усаар бүрхэгдсэн гудамжаар зугаалж байгаа нь зурагтаар харж байсан Венецтэй адилхан санагдахын сацуу салхин тээрмүүд энд тэнд харагдах нь аргагүй л Холланд тосгон гэж хэлэхээр байлаа.
Хуримын ёслол өндөрлөсний дараа болсон найрыг нь би гэдэг хүн хөтлөх ёстой байлаа. Японд хурим найр ямархуу болдгийг огт мэдэхгүй мөртлөө сүйт бүсгүйгээс ийм санал хүлээн авч, итгэл алдахгүй гэж их хичээсэн. Хосуудын намтрыг унших нь хамгийн хэцүү байлаа. Ямартай ч ирсэн зочид найрын дараа надад хандаж талархлын үг хэлж байсан билээ.
Хурим найр дууссаны дараа үдшийн гоёлоо зүүсэн Хаус Тэн Бош хотхоноор зугаалж, тэргэл сарыг ажин баяслаа.
Хоёр дахь өдөр маань ч сайхан болж өнгөрлөө.

Гурав дахь өдөр.
Өглөө 9 цагт зочид буудлаа орхин Фүкүокаг зорин хөдөллөө. Замдаа Сага аймгийн нутгаар дайрч өнгөрөв. Бидний очих эхний газар Фүкүока аймгийн Янагава сум. Янагава голыг өгсч уруудах жижиг завинууд жуулчдаар дүүрэн байлаа. Тэнд бид Японы алдарт яруу найрагч Китахара Хакүшүгийн амьдарч байсан байшинг түшиглэн байгуулсан Янагава сумын үндэсний түүхийн музейг үзэв. Яг үнэндээ энэ хүний тухай өмнө нь дуулж байгаагүй ч зохиосон дуу шүлгийг нь бол сонсч байсан юм билээ. Мань мэт шиг урлагаас хол хөндий хүнд бол хаа нэгтээ иймэрхүү зүйл үзэж харж байхад гэмгүй. 3-р сарын 3-ны өдөр Японд Хина мацүри буюу хөөрхөн бяцхан охидод зориулсан хүүхэлдэйн баярыг тэмдэглэдэг бөгөөд баярын чимэглэл гудамж талбайгаар дүүрэн харагдаж байлаа.
Үдийн хоолоо Үнаги (True eel - могой загас)-гаар хийсэн хоолоороо алдартай зоогийн газарт идэв. Энэ хавиар аялсан жуулчид заавал уг газраар ордог юм байна. Хашаанд нь байх цэцэрлэг нь маш үзэсгэлэнтэй, байгалийн сайхныг тольдсон шиг ээ могой загасны мах амтархан идлээ.
Дараа нь Дазайфү суманд байх Дазайфү хийдийг үзэв. Уг хийд нь Шинто шашны болон Буддын шашны сүмүүд зэрэгцэн байрладаг, цэцэрлэгт нь ургадаг чавганы мод (үмэ)-оороо алдартай, Эрдэм мэдлэгийн бурхныг гол шүтээнээ болгож залсан байдаг тул оюутан сурагчид зорьж ирдэг газар ажээ. Үмэгийн мод гэснээс, Японд одоо ханами (цэцэг дэлгэрсэн модны дор найрлах) хийхдээ сакүра цэцэглэх үед хийдэг бол эрт цагт үмэ цэцэглэх үед хийдэг байсан гэнэ. Уг нь яг өдийд үмэ цэцэглээд, хамгийн үзэсгэлэнтэй үе нь байдаг боловч энэ өвөл тун дулаахан байсан тул үмэгийн цэцэгс унаж эхэлсэн байлаа. Сүмийн хашаанд зулай нь гялайсан үхрийн хөшөөнүүд энд тэндгүй байх юм. Учрыг лавлавал, тэдгээр үхрийн зулайг илсэн хүн толгой сайтай болдог гэдэг домогтой юм гэнэ. Мөн хашаан доторх цөөрмийн дээгүүр тавьсан гурван гүүр нь өнгөрсөн, одоо, ирээдүйг бэлгэддэг бөгөөд эхний гүүрээр гарахдаа эргэж харж болохгүй, хоёр дахь гүүрээр гарахдаа зогсч болохгүй, гурав дахь гүүрээр гарахдаа бүдэрч болохгүй ёстой юм байна. Биднийг очдог өдөр жилд ганц удаа болдог "Кёкүсүй но эн" хэмээх баяр болж, есөн шидийн хүн цугласан байсан билээ.
Ийнхүү Фүкүока аймгаар хийсэн аяллаа дуусгаад нисэх онгоцны буудлыг зорин хөдөллөө. Дашрамд дурьдахад Фүкүока хотын өөр нэрийг Хаката гэх бөгөөд эрт цагт самүрай нарын суурин Фүкүока, тариачид, загасчдын суурин Хаката хоёр зэрэгцэн оршиж байсан бөгөөд томорч нэгдэн, нэр сонгох болоход нэрээ тогтож чадалгүй удаан маргалдсан гэдэг. Эцэст нь санал хураахад ганцхан саналын давуугаар Фүкүока ялж, Фүкүока аймаг, хот хэмээх нэршил бий болсон ч Фүкүока хотын гол өртөөг Хаката гэдэг билээ.
Фүкүока нисэх онгоцны буудлаас бидний суух онгоц хөөрснийг ч мэдсэнгүй, онгоцондоо ормогц нам унтчихсан байлаа. Нэг мэдсэн чинь Ханэдад бараг ирчихсэн байв.

3 өдрийн аялал маань өндөрлөн, өчигдөр шөнө гэртээ ирэв. Хэдэн өдрийн дараа дахин аялалд гарах байх гэж бодож байгаа Зоригт байлаа.