2006-09-30

Боловсролоос түрүүнд "сэтгэлийн ноён нуруу"-г хөгжүүлцгээ!

Накасонэ Ясүхиро (Японы ерөнхий сайд асан)



2004 оны 12-р сард гаргасан судалгаагаар Японы 15 настнуудын боловсролын доройтол тодорхой гарч ирэв. Хамгийн эмзэглүүштэй нь, уншиж ойлгох чадвар буюу "логиктой сэтгэх чадвар" гэсэн үзүүлэлтээр 8-р байраас 14-р байр луу ухарсан үзүүлэлт гарчээ.

Энэ юуг илэрхийлж байна вэ? Миний хувьд, боловсролын талаарх эрт эдүгээгийн ойлголтод буй алдаа дутагдлын илрэл болсон, (дэлхийн хоёрдугаар) дайны дараах боловсролын системийн гажиг нь нууж хаах аргагүй болтлоо архагшсан нь энэ гэдгээс өөр бодол төрөхгүй нь.

Миний бага сургуулийн нэгдүгээр ангийн багш Очиай Тацүжи гэдэг ачит хүн байсан юм. Сурагчдаа хайраар өлгийдсөн, нас тогтсон болоод ч тэр үү, хүнийхээ хувьд өсч хөгжсөн багш байсан болохоор сурагчиддаа хайрлагдсан хүн байжээ. Би Очиай багшаар "сэтгэлийн ноён нуруу"-гаа тэгшлүүлсэн хэмээн одоо ч талархаж явдаг юм. Тийм ч учраас хуримын ёслолдоо багшийгаа гэрчээр урьсан билээ.
Сэтгэлийн ноён нуруу буюу ухамсрын боловсрол гэдэг нь худал хэлэхгүй, эцэг эхээ дээдлэх, хүн болж төрснийхөө хувьд амьдрах үндсэн зарчим юм.
Бага сургуульд (6-12 нас), багш хүн сурагчдаа чанд хатуу байдал, хайр энэрэлийг хослуулан байж элдвийг зааж сургах ёстой. Дунд сургуульд (12-15 нас) ороход гэр бүл, ертөнц зэрэг өөрийн эргэн тойрон дахь зүйлсийн хамаарлыг ойлгуулна. Ахлах сургуульд (15-18 нас) хүсэл зориг, их сургуульд (18-22 нас) хариуцлагатай байдлыг зааж сургах нь сургууль тус бүрийн үүрэг биз ээ.

Гэтэл дайны дараах боловсролын систем нь өөрийгөө хянах чадвар, ёс суртахууны бэлтгэлийг заалгүйгээр Америкийн боловсролын чиглэлийг тэр чигээр нь хуулбарлаж, хувь хүний онцлог, идэвхтэй байдал зэргийг үнэлж, зааж сургахыг эрмэлзэж иржээ. Чөлөөтэй байдал гэдгийг буруугаар ойлгоод, "дураараа дургих" нь үнэт зүйл болон хувирсан байна.

Америкчуудад Христийн шашин хэмээх, өөрийгөө хянах ноён нуруу болох зүйл байдаг. Үүнтэй адилаар, дайны өмнөх Японд "Шүүшин" (1880-1945 онд Японы сургуулиудад эзэн хаандаа үнэнч байх, үүний тулд өтгөсийг ачлах, дуулгавартай байх, хичээнгүй байх зэргийг зааж сургадаг байсан хичээлийн нэр) хэмээх хичээл байсан нь сурагчдын тархинд өөрийгөө хянахыг суулгаж өгдөг байв. Гэтэл дайнд ялагдсанаар уг хичээлийн утга нь алдагдчихсан юм.

Боловсролын хамгийн гол үндэс нь сурагчдыг сэтгэлийн хөдлөлтэй болгох, өөрөөр хэлбэл "чулуу шиг биш" болгоход оршино. Гэтэл техникийн чанартай зүйлсийг л заахаас биш, үндсэн ноён нуруу гэж алга. Өдгөө боловсролын систем маань урсгалаараа л явж байна.

Ийм байдалтай байхад бага сургуулийн багш ч тэр, эцэг эхчүүд ч тэр, муу зүйлс хийхээс буцахгүй. Боловсролын доройтол хүүхдүүдийг нөмрөхөөс ч өөр аргагүй. Ажил хийдэггүй, хичээл сургуульд ч явдаггүй NEET гэж нэрлэгдэх залуус олширч байгаа нь ч ийм шалтгаантай гэж би боддог юм.

Би ерөнхий сайд байхдаа (1982-1987 он) ёс суртахуун, зарчмыг гол ноён нуруу болгон, боловсролын тухай хуулийг өөрчлөхөөр зэхэж байсан боловч чадаагүй. Өөрчлөлт шинэчлэлийг хамгийн ихээр эсэргүүцдэг нь төрийн албан тушаалтнууд байдаг. Тэд хэн нэгэн ахмад хүний ач тусаар дэвшиж гарч ирсэн байдаг болохоор эргээд тэднийгээ үгүйсгэж зүрхэлдэггүй. Боловсрол Соёлын Яам (өдгөөгийн Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухааны Яам) өнгөн дээрээ улс төрчдийн хэлж буйг сонсч байгаа дүр эсгэн, үнэндээ юуг ч өөрчлөхийг хүсэхгүй байсан билээ. Тэр үед би "Боловсрол Соёлын Яамыг тараавал таарна" гэж хэлж ч байсан удаатай.

Гэхдээ улсын төмөр зам, цахилгаан холбооны компани зэргийн хувьчлал гэх мэт ажлуудад дарагдсаар, "За, одоо л..." гэж хэлэх мөчид миний ерөнхий сайдын сэнтийгээс буух цаг болсон байлаа. Боловсролын шинэчлэлийг хийж чадаагүйдээ одоо хүртэл харамсч явдаг юм.

Цаашид, нэн ялангуяа эхчүүдийг дахин боловсруулах хэрэгцээтэй биз ээ. Дайны дараа генерал Макартур ардчиллыг Японы эхчүүдэд зааж сургахын тулд "Эхчүүдийн дугуйлан" байгуулж байсан. Үүнтэй адилаар "Эхчүүдийн мэдлэгт" хэмээх нэвтрүүлэг телевизээр цацах хэрэгтэй гэж бодном. Энэ л үндэсний телевизийн үүрэг билээ.

Nikkei Business сэтгүүлийн 2005 оны 1-р сарын 10-ны дугаараас орчуулав.


Японы ерөнхий сайд байсан хүний боловсролын талаарх үзэл бодол ийм байна. Монголчуудад маань ч бас хэрэгтэй, санаа авууштай зүйлс олон байгаа учир орчуулахыг зориглон оролдлоо.

Тухайлбал, шашин гэдэг зүйл ард түмэнд жинхэнэ утгаараа хэрхэн хүрдэг тухай Христийн шашны жишээгээр тайлбарласан байна. Тэд 7 хоногийн Ням гариг болгон сүмд очиж, Библиэ уншиж, үйлдсэн нүглээ наминчлан, сэтгэл санаагаа ариусгадаг.
Харин Монголд маань ямар нэг зүйл болохгүй бол хэн нэгэнд даатгаад, мөнгө төлж ном уншуулах, засал хийлгүүлэх мэтээр аргалаад л болчихдог. Сэтгэл санаагаа ариусгаагүй байж, зөв шударга амьдрахын тухай санахын ч хэрэггүй. Өөрийн буруу үйлээ өөгшүүлсээр, үр хүүхэддээ буруу үлгэр дуурайл үзүүлж буйгаа ч анзаарахгүй юм даа, хөөрхий.
Өөрөөр хэлбэл, шашин бол мухар сүсэг биш, ариусал, гэгээрлйин зам мөрийг заагч байх ёстой гэсэн санаа гарч ирж байна. "Санаа сайн бол заяа сайн" гэсэн үгийг үлдээсэн ард түмний үр сад өнөөдөр ганц зоосны төлөө нүдээ ухаад өгөхөөс буцахгүй нүгэлтнүүд болжээ.

Түүнчлэн, өгүүллийн төгсгөлд үндэсний телевизийн үүргийн талаар дурьдсан байна. Үнэхээр Монголд маань "Боловсролын суваг", мэдлэг, мэдээлэл, ариусал, хүний ноён нурууг зааж сургах, үргэлж үглэж байдаг "чалчаа" нэвтрүүлгүүд мах сүүнээс илүү хэрэгцээтэй байна.

Сэтгэл хоосон бол тархи хоосон, тархи хоосон бол ходоод хичнээн дүүрэн байгаад ч амьтнаас ялгагдах зүйлгүй болно.

Хүмүүс ээ, та бүхэн эргэн тойрноо ажиглаач! Таны хайр энэрэл, үлгэр дуурайл гэр бүлийнхэн, найз нөхөд, ойр дотныхонд тань дутагдаж байгаа юм биш биз?

Зарим хүмүүс ширээний ном гэж ярих дуртай байдаг. Би өмнө нь "нэг номыг ширээн дээрээ байнга байлгаж, дахин дахин унших ямар хэрэг байна аа, ямар мартамхай хүн байгаа биш" гэж боддог байлаа. Гэтэл хүн гэдэг мартамхай байдаг нь үнэн аж. Өнөөдөр нэг номыг сэтгэлээ ариустал, амьдрах эрч хүч төртөл уншлаа гэхэд 7 хоногийн дараа өнөөх л залхуу лазан байдал дийлж эхэлнэ. Ийм учраас би, та, бүгдээрээ ёс суртахуун, амьдралын философийн талаар өгүүлсэн номыг ширээний ном болгоцгооё. Ном уншицгаая. "Сэтгэлийн ноён нуруу"-гаа хөвчилцгөөе.

Агьнууд Х.Зоригт
2006.09.30

2 comments:

Эрин М.Тулгат said...

Nakasone sanyi yariag sain orchuuljee. Mongol ovgon yarij baigaa yum shig l...

Humuust heregtei zuil orchuulsand chini bayar hurgeye. Bi bas chinii bodoltoi sanal neg baina.

tuvko said...

Санал нэг байна. Гэвч унших ном хомс нь харамсалтай юм даа.