Сүүдокү (数読) буюу "тоог уншихуй"

Барууны ертөнцөд Японоос гаралтай, ийм нэртэй puzzle тун хурдацтай дэлгэрч байна.


Sudoku puzzle нь 9*9 хэмжээтэй хүснэгтээс тогтох бөгөөд гол зарчим нь аль ч мөр, багана болон 9*9 квадратыг бүрдүүлж буй 9 ширхэг 3*3 квадрат тус бүрд 1-9 гэсэн цифрүүд цор ганц удаа орсон байхаар бөглөж гүйцээх явдал юм. Завтай, уйдсан үедээ бөглөж суухад зүгээр эд шүү. Тархиа ч ажиллуулчихна.

Энэхүү puzzle-ийн программыг доорх холбоосоор орж татаж авна уу.
Click here

Бүртгүүлэхдээ дараах хэрэглэгчийн нэр, кодыг хэрэглээрэй.
Epidem Warez
C7KRL6BCDTFBBAD

"У" юу, "Ү" юү, аль нь вэ хө?

Үнэг гэхэд ордог Ү үсэг. 7 настай балчир жаал цагаан толгойн баяраараа ийн уянгалуулан уншиж, эцэг эх, багшдаа уншиж бичиж сурснаа тайлагнадаг. Та ч гэсэн ямар нэг үсгийн дүрд хувирч, шүлгээ уншаад өөрийгөө том болчихсон мэтээр бодож л байсан биз.
Гадаад үгийг кирилл үсэг рүү буулгахдаа бид социалист нийгмийн үеэс орос "ах нараасаа" "будаа идэж" иржээ. Жишээ нь, Гонконг, Сеул гэж бичдэг байснаа, зах зээлийн буянаар "хөрөнгөтөн нийгэм"-тэй шадарласныхаа хүчинд Хонконг, Сөүл гэж бичдэг болжээ. Үүнтэй адилхан жишээ Гитлер (Хитлер), Гамильтон (Хамильтон), Эйлер (Ойлер) гээд захаасаа аваад бий. Эйлер гэж бичиж заншсан бид түүгээрээ дуудаад, гадныхантай нэвтрэлцэхгүй байна. Үүнтэй холбогдуулж хэлэхэд, орос ах нарын "будаа" биднийг дэлхийтэй хөл нийлүүлэн алхахаас чангаагаад байна. Математикт Коши-Щварцын тэнцэтгэл биш хэмээх алдартай теорем байдаг. Гэтэл бид орос сургалтаар Коши-Буняковскийн тэнцэтгэл биш гэж хэлж, заалгаж заншжээ. Монголчуудын бид мундаг, бид анхдагч, бид... бид... хэмээн өөрсөддөө хамааруулах дуртай "өвчин" оросуудад бас байдгийн илрэл энэ. Эсвэл тэдний үндсэрхэг үзлийн сүүдэр нь ч юм уу? Ямартай ч дэлхийтэй ойлголцохын тулд дэлхийтэй адил нэр томъёо хэрэглэж сурмаар байна. Та ч гэсэн тэгж бодож байгаа байх.

Тэгвэл та бүхэнд орос хэлэнд байдаггүй Ү үсгээ бид нар бага хэрэглэж "хэлмэгдүүлээд" байгаа юм биш биз гэдэг асуулт тавья.
Өнөөдөр бид У, Ү үсгээ зөв ялгаж хэрэглэж байна уу? Монгол хүмүүс байж юу гэж алдаж байдаг юм гэж та уцаарлаж магад, гэхдээ жаахан тэвчээд цааш нь уншаарай.
Японд ирээд үүнийг анх анзаарсан юм. Япон хэлэнд у үсэг байдаггүй, харин ү үсэг бий. Фүжи уул, Сүмоо, сүши, самүрай гээд Японы нэрийн хуудас болсон олон зүйл нь латин үсгээр Fuji, Sumo, sushi, samurai гэх мэтээр бичигддэг. Тэд ч яахав, нэгэнт ү үсэггүй хойно ингэж бичих нь зөв байлгүй яахав. Харин бид ү үсэг байсаар байтал оросуудтай адил Фужи, Сумо, Суши, Самурай гэх мэтээр бичих нь юуны учир вэ?
Манай сургуулийн нэрийг ч угтаа дуудлага ёсоор нь бол Хитоцүбаши гэж бичих ёстой байтал Хитоцубаши гэж бичигдсэн байх тохиолдол олон. Адаглаад л бид Сүзүки санг Сузуки сан гэж бичиж, түүгээрээ дуудаж, мурий хазгай хэлтэй болж харагдаж байна.
Сумо гэхэд о үсэг орсон байгаа юм чинь эр үг, тиймээс у гэж бичих нь зөв гэх хүн гарч магад. Гэтэл энэ маань гадаад үг шүү дээ. Япончууд монгол хэлний дүрэмд тохируулан үгээ зохиосон байж таарахгүй. Бид л тэдний дуудлагад тохируулан бичих ёстой гэж бодох юм.

Ихэнх гадаад хэлэнд ижил эгшгийг давхардуулан хэрэглэх нь төдийлөн харагддаггүй. Тэгвэл монгол хэл маань урт эгшиг гэдэг сайхан зүйлтэй. Тийм болоод ч тэр үү, бид богино бичигдсэн эгшгийг богиноор л дуудах гээд байдаг улс. Вашингтон, Токио, Осака гэж бичсэн байхад гадаад хэл мэдэхгүй монгол хүн яаж дуудах вэ? Бичсэн дагуу нь л уншина. Гэтэл үнэндээ Ваашингтон, Тоокёо, Оосака гэж дуудагддаг үгнүүд.

Энэ мэтчилэн, орчин цагийн бичгийн монгол хэл маань гадаад үг, нэр томъёонд хайнга хандаж, "бэлэнчлэх сэтгэлгээ"-гээр хандаж хуулбарлаж ирсэн билээ. Зөв бичдэг хүн зөв сэтгэдэг. Иймийн учир энэхүү бичлэгийг тэрлэлээ. Хэрхэхийг бултаараа шийдэх буй заа.

Бид яах гэж бичдэг вэ буюу "Блог хувьсгал"

Дунд сургуульд байхад багш маань биднээр алгебр, геометрийн бодлогууд бодуулж, гэрийн даалгаварт бодолтоо дахин хуулж ирэхийг шаарддаг байж билээ. Тэр үед бараг гэртээ харингуут даалгавараа хийж эхэлдэг мөртлөө л унтах цаг болоход хийж амжаагүй үе олон тохиолдож байсан. Тийм болохоор бодолтоо хуулах даалгаварыг нь ангид бичсэнээ үг үсэггүй хуулсан төдийгөөр аргацаадаг байлаа.
Сурагч байхдаа багшийн өгсөн даалгаварыг биелүүлдэг хүн болох гэж зай завсаргүй тоо "өрсөн" хуучин дэвтрээ эргүүлэн сөхөхөд, толгой өндиймгүй их даалгаварыг нь биелүүлдэг тоотой хэдхэн сурагчийн нэг байсан болохоор өөрийгөө ямар хичээл зүтгэлтэй байсан юм бэ гэж бодовч юунд хүрэх гэж, яах гэж хичээл зүтгэл гаргаж байсан юм бэ, би тэр даалгаварыг нь биелүүлснээр юу олж авсан бэ гэдгээ бодохоор ичмээр ч юм шиг. Одоо бодоод байхад бичих нь гол биш байжээ. Хамгийн гол нь ойлгож бичих, мөн ойлгомжтой бичих. Тодруулбал бусад хүнд төдийгүй өөртөө ойлгомжтой бичих нь чухал байсан аж.
Миний хувьд ном уншихдаа зүгээр л уншаад өнгөрвөл толгойд үлдэх нь бага байдаг, харин уншингаа тэмдэглэл хийвэл өөрөө ойлгож байж бичих тул үлдэц сайтай байдаг юм. Дараа нь мартсан ч тэмдэглэлээ сөхөхөд л сэргээгээд саначихна. Мэдээж уран зохиолын номны хувьд өөр л дөө. Хичээлийн хувьд ч ялгаагүй. Тийм болохоор бидний бичих хамгийн эхний зорилго нь шинэ мэдлэгийг "өөртөө ойлгуулах" билээ.
Хүн гэдэг амьтан дурсамж, бодлоо мартаж чаддаг болохоороо л "галзуурчихалгүй" амьдардаг гэж нэгэн хүн хэлсэн байдаг. Тийм ээ, бид толгойдоо найдаад, бүх зүйлийг цээжлэнэ гээд явбал бүтэхгүй, мартаж санах үе танд бишгүй л тохиолддог биз дээ? Тийм болохоор зурсхийсэн шинэ санаа, мартмааргүй байгаа сэтгэгдлээ бичиж үлдээсэн нь дээр. Өөрөөр хэлбэл бид бичсэнээрээ "санах ой"-гоо орлуулж байгаа хэрэг.
Мөн бид албан ажил хийхээр бичиг цаастай зууралдах үе бишгүйдээ тохиолдоно. Хэн нэг хөрөнгө оруулагчид гайгүй санаа бүхий бизнесийн хөрөнгө оруулалт хүссэн бичиг илгээе гэж бодвол сайн бичиж сураагүй, эмх цэгц муутай, ойлгомжгүй зүйл бичээд явуулбал сайхан боломжоо алдаад зогсохгүй ичгэвтэр билээ. Тийм болохоор бид нийгэмд хөл тавихаасаа өмнө бичиж сурах хэрэгтэй. Залуус маань кириллээрээ зөв бичиж чаддаггүй, сонины сэтгүүлчид нь хүртэл "түмэн алдаа үйлдвэрлэдэг", тэгээд түүнийгээ бид уйгаржин монгол бичиг эхэлж заалгаснаараа золиос болсон гэсэн шалтгаар хаацайлдаг. Гэтэл бид босоо бичгээрээ бас сайн бичиж чадах уу? Энэ бол ердөө л шалтаг юм. Бид бичиж, түүнийгээ бусдаар засуулж байж л алдаагүй зөв, ойлгомжтой, эмх цэгцтэй бичиж чаддаг болно. Нас ахих тусам биднийг засч залруулах хүн ховордоно. Иймд аль болох их бичиж, бичгийн соёлыг эзэмшихийг бүгдэд уриалж байна.
Эцэст нь, дэлхийн хүн амын дөнгөж 30 хувь нь л бичиг үсэг мэддэг гэдэг. Гэхдээ монголчуудын маань 90 хувь нь бичиг үсэгт тайлагдсан болохоор бид социалист нийгмийн ачаар бас ч гэж соёлжсон ард түмэн гэж хэлж болохуйу үзүүлэлтэд хүрсэн. Тийм болохоор өөрийн үзэл бодлоо бичвэл монголын 2 сая хүний ихэнхтэй нь бодол санаагаа хуваалцаж чадна. Энд тэнд яриад явлаа гэхэд Сүхбаатарын талбай дээр жагсаал зохион байгуулж буй аятай, тэнд очоод чанга яригчаар ориллоо ч бодол санаагаа хуваалцах ийм өргөн уудам орон зайг бүрдүүлж чадахгүй билээ.
Миний блог бичиж буй шалтгаан энэ бөлгөө. Мэдээж хүн 100 хувь зөв зүйл ярьж бичнэ гэж бараг боломжгүй. Намайг зарим нэг нь "Овоо дажгүй юм бичсэн байна гээд уншиж байтал нэг тэнэг өгүүлбэр тааралдав, нээх том хүн шиг мөртлөө заримдаа мангар хүн шиг үг хэлэх юм" гэж хэлж байсан удаатай. Би өөрийнхөө бичсэн бүх зүйлийг зөв гэж хэлээгүй, бодол санаагаа та бүхэнтэй хуваалцах гэсэн жирийн л нэг оюутан. Гэхдээ тиймэрхүү мангар ч юм шиг, "эсэргүү" өгүүлбэрийн цаана миний юу бодож явдаг, яагаад тэгж бичих болсон нь харагдах буй заа.
Өнөөдөр Японд блогоороо хангалттай орлого олоод амьдарч байгаа хүн тун олон байдаг. Монголчууд маань энэ боломжийг яагаад ашиглаж болохгүй гэж? Блог хувьсгал эхлүүлцгээе.